The eso-x philosophy (Dutch only)

Godelieve Spaas

Peter Rindt

Vision

De eso-x filosofie

(Godelieve:) Begin dit jaar kwam mijn podcast serie: De Tussenruimte uit. Daarin interview ik ondernemers en kunstenaars over hun ideeën voor een nieuwe economie. De serie is een uitnodiging aan iedereen om zich met de economie te bemoeien. Om er iets aan te veranderen, te verbeteren of ergens tegenin te gaan. Naar aanleiding van deze serie schreef Peter Rindt mij een uitgebreide mail met daarin onder andere een pleidooi vóór groei:

(Peter:) “Ten tweede een reactie op de discussie over oneindige groei. Ik heb zelf een zeer technische achtergrond en op basis daarvan zou ik toch graag groei (maar dan wel duurzame groei) willen verdedigen. Groei is namelijk iets wat in mijn ogen zeer dicht verbonden is aan een aspect van de menselijke natuur: nieuwsgierigheid. Nieuwsgierigheid, het vermogen om wetenschappelijk onderzoek te doen, en om vervolgens technische oplossingen te creëren zijn zeer diep geworteld in de mens zou ik zeggen. We kennen dit al sinds de uitvinding van het vuur en de eerste stenen werktuigen. Nieuwsgierigheid, onderzoeken, en uitvinden leiden uiteindelijk tot grotere welvaart, en voor zover ik kan zien is er geen belemmering om hiermee te stoppen. Sterker nog, het realiseren van een duurzame samenleving zal innovatie vereisen die vele malen efficiënter gebruik van de beschikbare grondstoffen toestaat, om alle 7 miljard mensen hier op aarde een waardig bestaan te geven.”

Peter heeft de afgelopen negen jaar (exact 30% van zijn leven) geweid aan onderzoek naar kernfusie. Op dit moment ontwerpt hij de hitteschilden voor de Europese DEMO reactor waarin gewerkt wordt aan de ontwikkeling van kernfusie als energiebron. Ondanks dat Peter hier met ziel en zaligheid aan meewerkt realiseert hij zich dat het nog tientallen jaren zal duren voordat we commerciële fusie energie hebben. Terwijl het duurzaamheidsprobleem NU speelt! Peter: “We moeten nu verduurzamen, anders is er straks misschien wel niemand meer die zich fusie-energie kan veroorloven.” Daarom heeft hij met twee collega’s, Ivana Abramovic en Maximilian Messmer, besloten om zich op een nieuw idee te storten: een nieuwe organisatie die je kunt zien een kruising tussen een bedrijf (een duurzaam consumenten collectief) en een United People (een Verenigde Naties maar dan met wereldburgers in plaats van staatshoofden). Het idee is om minstens 5% van de mensen op de wereld met elkaar te verenigen. Die gaan dan samen met experts uitzoeken hoe je het beste kunt verduurzamen om op basis daarvan samen een vuist te maken om de industrie te stimuleren duurzamer te worden.

United People geeft mensen een stem, dat maakt de economie democratischer en misschien ook wel rechtvaardiger. Met die stem kunnen mensen de economie duurzamer maken. Niet een beetje, maar maximaal duurzaam. Die stem wordt krachtig door de transnationale aanpak en heeft draagvlak door samen bottom-up kennis te ontwikkelen en te delen.

Dit is hun verhaal:

Figuur 1: Luchtschepen, door kunstenaar Folkert de Jong. Foto uit het kunstproject In de Tussentijd, waar dit artikel origineel is gepubliceerd.

Figuur 2: Er is een groot gat tussen het doel van hat Parijs Akkoord (groene lijn, maximaal 2 graden opwarming), en de daadwerkelijke acties van overheden (roze lijn). De reducties van alle overheden samen zijn bij lange na niet genoeg omhet doel te halen. Het onderliggende probleem is dat landen binnenlandse belangen eerst moeten behartigen, zie figuur 3. (Planbureau voor de leefomgeving – The Global Stocktake)

De United peoples

De problemen van het Antropoceen

(Peter:) Om de United People te begrijpen moeten we eerst de problemen begrijpen die we op willen lossen: de problemen van het Antropoceen, het tijdperk waarin de mens invloed heeft op bijna alle processen op aarde [1]. Een tijdperk ook van grote problemen op globale schaal, met impact op meerdere generaties op bijna alle processen op aarde en met elkaar. Er staan miljoenen of zelfs miljarden levens op het spel… sta daar even bij stil… We hebben het hier natuurlijk over klimaatverandering en pandemieën zoals COVID, maar experts plaatsen op deze lijst ook ineenstorting van ons financiële en economische systeem, oorlogen tussen gevestigde en opkomende wereldmachten, en extreme armoede [2]. De welbekende definitie van duurzame ontwikkeling is “ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie, zonder toekomstige generaties in hun behoeften te belemmeren” [3]. Kenmerkend voor het Antropoceen is (met een beetje omdenken), dat de mensheid in staat is om deze problemen niet alleen te creëren, maar ook om ze op te lossen.

Figuur 2: Er is een groot gat tussen het doel van hat Parijs Akkoord (groene lijn, maximaal 2 graden opwarming), en de daadwerkelijke acties van overheden (roze lijn). De reducties van alle overheden samen zijn bij lange na niet genoeg omhet doel te halen. Het onderliggende probleem is dat landen binnenlandse belangen eerst moeten behartigen, zie figuur 3. (Planbureau voor de leefomgeving – The Global Stocktake)

Go big or go home

The name of the game is: go big or go home. Het is de uitdaging om een drijvende kracht voor duurzame ontwikkeling realiseren: deze drijvende kracht moet groot genoeg zijn om een economie van 90 biljoen om te vormen. Momenteel zijn we daar helaas nog niet heel goed in. Er zijn ontelbare organisaties, NGO’s, bedrijven, private-public partnerships die bewonderenswaardig werk leveren. Veruit de grootste impact echter komt vanuit nationale overheden, zij verzetten bergen [1]. Zij geven de grootste financiële stimuli, maken wetten, en bepalen uiteindelijk wat er in internationale organisaties zoals de VN gebeurt. Zij zijn de enigen met genoeg middelen om tienduizenden miljarden (tientallen biljoenen dus) uit de huidige economie over te pompen naar een duurzame economie. Echter nationale overheden moeten hun binnenlandse belangen eerst behartigen, simpelweg om aan de macht te blijven. Dat is een enorm probleem. We hebben juist globale coördinatie nodig om te zorgen dat we geen nieuwe problemen creëren met onbetaalbare oplossingen. United peoples is een concreet plan om dat gaan regelen.

De macht van burgers

Onze oplossing is een United People (UP): een collectief van wereldburgers die samen gaan onderhandelen met bedrijven en andere organisaties om maximale duurzaamheid te krijgen. Een United People gedraagt zich als een consumenten collectief van Mensen met een intrinsieke motivatie voor duurzame ontwikkeling. Niet als bedrijf maar als een organisatie van mensen die samen een verdrag tekenen en samen het geld in leggen om de UP te laten bestaan en haar werk te doen.

Deze vorm van organisatie, een verdrag dat door burgers van over de hele wereld erkend wordt, creëert iets heel belangrijks: Legitimiteit. Het is min of meer dezelfde manier waarop landen zelf zijn opgericht (een grondwet die burgers respecteren). Legitimiteit is dus bestaansrecht, en het recht om te doen waarvoor je bestaat. Je geeft als Nederlands staatsburger de Nederlandse overheid een mandaat geeft om te zorgen voor Nederland door te gaan stemmen, en geen revolutie te ontketenen. Je geef een United People een globaal mandaat om duurzaamheid aan te pakken door haar grondwet te ondertekenen. Geen enkele overheid kan dat mandaat ontkennen of stoppen met een veto. Het grote probleem dat nationale overheden eerst nationale belangen moeten behartigen, voordat ze de grote problemen van deze wereld aanpakken is hiermee dus omzeild.

Democratie is op fundamenteel niveau ingebouwd in een United People omdat een United People alleen kan bestaan als wereldburgers vrijwillig lid worden, en deze steun niet intrekken. Er kunnen zelfs meerdere United Peoples bestaan die elkaar in balans houden, en een individuele wereldburger zou zelfs meerdere United Peoples tegelijkertijd kunnen ondersteunen.

Figuur 3: Het internationale politieke landschap is net een menselijke piramide. Het probleem is dat elke laag zich vooral zorgen maakt over de laag eronder. De nationale overheden (middelste laag) moeten eerst hun lokale bevolking tevreden houden waaraan ze hun positie ontlenen. De VN (bovenste laag) krijgt alleen steun als het uitkomt, en krijgt dus weinig gedaan. Een United People (UP) heeft een veel sterkere positie omdat ze direct gesteund worden door de wereldburgers, en kan dus beter globale actie ondernemen.

Figuur 3: Het internationale politieke landschap is net een menselijke piramide. Het probleem is dat elke laag zich vooral zorgen maakt over de laag eronder. De nationale overheden (middelste laag) moeten eerst hun lokale bevolking tevreden houden waaraan ze hun positie ontlenen. De VN (bovenste laag) krijgt alleen steun als het uitkomt, en krijgt dus weinig gedaan. Een United People (UP) heeft een veel sterkere positie omdat ze direct gesteund worden door de wereldburgers, en kan dus beter globale actie ondernemen.

Figuur 4: Heeft een United People kans van slagen? het lijkt er wel op. Priorisering van duurzaamheid kan ruwweg geschat worden met inkomen. We schatten dat de 5% van de mensen met de hoogste inkomens wereldwijd bereid is iets extra te betalen voor duurzaamheid (de helft van Nederland hoort daarbij). Samen hebben deze mensen een koopkracht die groter is dan die van alle G7 overheden gecombineerd (CBS 2018, Our World in Data 2016).

De macht van het getal

Maar, wie zijn de wereldburgers die een United People zouden steunen, zijn er genoeg om samen iets voor elkaar te krijgen, en hoe kunnen ze zich organiseren? Er zijn mensen op deze wereld die duurzame ontwikkeling belangrijk vinden. Dat staat vast. Maar hoeveel? We krijgen een schatting door aan te nemen dat de behoefte aan duurzaamheid toeneemt met inkomen. Ofwel, dat deze behoefte ergens bovenin de piramide van Maslov staat. Dit is natuurlijk een ruwe schatting, die niet voor alle culturen en mensen opgaat. Desalniettemin zullen de mensen met een hoger inkomen de verantwoordelijkheid moeten nemen, omdat zij een grotere impact hebben door middel van hun consumptie. Gelukkig lijken sommigen van het dit ook te doen! Als alleen mensen met een bovengemiddeld inkomen in Nederland geven om duurzaamheid, dan geven 5% van alle wereldburgers om duurzaamheid. Samen zijn zij verantwoordelijk voor ongeveer 30% van alle uitgaven door consumenten wereldwijd. Deze 5% kan dus een flinke invloed uitoefenen door middel van hun koopkracht [4] [5].

Figuur 4: Heeft een United People kans van slagen? het lijkt er wel op. Priorisering van duurzaamheid kan ruwweg geschat worden met inkomen. We schatten dat de 5% van de mensen met de hoogste inkomens wereldwijd bereid is iets extra te betalen voor duurzaamheid (de helft van Nederland hoort daarbij). Samen hebben deze mensen een koopkracht die groter is dan die van alle G7 overheden gecombineerd (CBS 2018, Our World in Data 2016).

De macht van kennis

Het bestaansmodel van een consumentencollectief geeft deze 5% wereldburgers vervolgens tanden. Veel mensen proberen nu al duurzame aankopen te doen, maar dit heeft nog niet het gewenste effect. Informatie over producten en services (zoals energie of verzekeringen) is niet goed genoeg om echt te doorgronden of zij nu duurzame ontwikkeling bevorderen of niet. Daarnaast is dit sowieso een enorm complexe kwestie. Een consumenten collectief kan experts inhuren om te bepalen welke aankopen nu echt duurzaam zijn en welke niet. En hoe we nog effectiever collectief kunnen onderhandelen om bedrijven en industrie te stimuleren om te verduurzamen. Een globaal consumenten collectief kan tienduizend van dit soort experts inhuren, vergelijkbaar met de R&D afdelingen in de high-tech industrie. De gezamenlijke koopkracht van een globaal collectief kan niet alleen de grootste financiële stimulans voor verduurzaming voor bedrijven en industrie ooit vormen, maar ook de best gecoördineerde.

Conclusie

Het globale mandaat van een United People, gecombineerd met de tanden van een globaal consumentencollectief resulteert in een compleet nieuw beestje. Dit is een radicale innovatie met de potentie om de problemen van het Antropoceen op te lossen. En wellicht het allerbelangrijkste: het is geen filosofisch concept, we kunnen de United People opzetten zonder gevetood te worden en zonder toverstaf. Ik heb de (fantastische) kernfusie wereld gedag gezegd om dit plan uit te gaan voeren.

blok:

Maar hoe dan?

Alle begin is klein. Om een echte United People op te gaat zetten ben ik met twee collega’s een startup begonnen. Het idee is dat we klein kunnen beginnen met een community in Nederland, en dit te laten groeien tot ons einddoel. Onze business coaches zijn natuurlijk een beetje sceptisch over al dit idealisme, maar het begint er op te lijken dat dit een realistisch business model is waar heel veel mensen interesse in hebben! De eerste leden hebben zich dan ook al aangemeld.

Onze startup (of mini-United People) focust zich als eerst op je energiecontract, en later ook op internet contracten, verzekeringen, duurzaam eten en meer. Het is als consument niet makkelijk om uit te zoeken wat nu echt een duurzame keuze is. Productiemethodes zijn niet altijd transparant, er is veel misinformatie en het onderwerp is bij voorbaat al zeer complex. Onze startup heet Earth System Optimizer (ESO-X) en wij lossen dit probleem voor je op. We zoeken samen met de beste Nederlandse wetenschappers alles uit over de meest effectieve duurzame energietransitie en zorgen dat je deze kennis kunt gebruiken om te kiezen voor de leveranciers die het meest in verduurzaming investeren (via bijvoorbeeld filmpjes, podcasts, live sessies waar je vragen kan stellen, gedetailleerde rapporten en artikelen). Samen maken we zo als collectief een vuist voor meer verduurzaming en helpen we gemotiveerde energieleveranciers nog verder verduurzamen. Onze community draait alleen op een leden contributie van een tientje per maand, om zo complete onafhankelijkheid te garanderen, zoals dat in United People het geval moet zijn.

Op de lange termijn willen ook internet contracten, verzekeringen en nog veel meer gaan aanbieden. Dan krijg je een stapel effect: internet bijvoorbeeld verbruikt ook veel energie. Als internetproviders hun energie inkopen volgens de collectieve strategie die we ook met onze leden volgen, hebben we dubbele impact.

Tot slot is duurzame ontwikkeling natuurlijk veel breder dan alleen energie en klimaat. Aspecten zoals biodiversiteit, circulair materiaalgebruik, economische ongelijkheid, en de voorziening in menselijke basisbehoeften in minder ontwikkelde landen zijn ook allemaal van belang. Deze aspecten moeten duidelijk en meetbaar gedefinieerd. Daarnaast heeft ook iedereen een persoonlijke visie op duurzame ontwikkeling. Er zijn meerdere wegen naar een duurzame samenleving en de weg die wij kiezen moet niet alleen effectief en realistisch zijn, maar ook nog eens passen bij onze samenleving. Hoe groter de ESO-X community groeit, hoe beter we al deze aspecten integraal en effectief kunnen aanpakken. Ik hoop dus met heel mijn hart dat iedereen zich inschrijft! Dan hebben we over 10 jaar de eerste United People op deze wereld gezet, en liggen we hopelijk weer op schema om onze samenleving te verduurzamen en onze prachtige planeet door te geven aan volgende generaties. De inschrijving is nu open op www.eso-x.earth.

[1] F. Biermann, Earth System Governance, MIT press, 2014, pp. 37-39.

[2] H. Rosling, Factfulness, New York: Flatiron Books, 2018.

[3] G. Brundtland, „Our Common Future; Roport of the World Commision on Environment and Development,” United Nations, 1987.

[4] Centraal Bureau voor de Statistiek (CPS), „Inkomensverdeling,” 11 12 2018. [Online]. Available: http://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/inkomensverdeling.

[5] Our World in Data, „Global Economic Inequality,” 10 2016. [Online]. Available: ourworldindata.org/global-economic-inequality.

explore some more:

Tagged

Leave a Reply